Làm gì để thoát khỏi kiểu trầm cảm: Cô đơn, bối rối và chán nản?

Làm gì để thoát khỏi kiểu trầm cảm: Cô đơn, bối rối và chán nản?

“Tôi không giàu và cũng không có mọi thứ minh cần. Nhưng tôi vẫn thấy cô đơn, bối rối và chán nản. Tôi có thể làm gì với kiểu trầm cảm này khi nó xảy ra?”

Nếu bạn chán nản, hãy chán nản; đừng “làm” gì cả. Bạn có thể làm gì? Bất cứ điều gì bạn làm sẽ đều bắt nguồn từ sự chán nản, vì vậy, nó sẽ càng khiến bạn thêm bối rối. Bạn có thể cầu nguyện với Thượng đế, những lời cầu nguyện của bạn sẽ chán nản đến mức khiến cả Thượng đế cũng trầm cảm! Đừng đối xử với Thượng đế như vậy. Lời cầu nguyện của bạn sẽ là một lời cầu nguyện u uất. Bởi vì bạn chán nản nên cho dù bạn làm gì, sự chán nản đó sẽ đi theo bạn. Bạn sẽ càng bối rối, càng thất vọng bởi vì bạn không thể thành công. Và khi không thể thành công, bạn sẽ càng cảm thấy chán nản – vòng lẩn quẩn này kéo dài đến vô tận.

Dừng lại ở trạng thái chán nản đầu tiên thì tốt hơn là tạo ra vòng chán nản thứ hai và thứ ba. Hãy ở lại với sự trầm cảm đầu tiên; cái nguyên bản luôn đẹp. Cái thứ hai sẽ là giả và cái thứ ba lại càng giả hơn. Đừng tạo ra những phiên bản giả này. Cái đầu tiên rất đẹp. Bạn chán nản, vậy thì đó chính là cách sự hiện hữu đang xảy ra với bạn tại khoảnh khắc này. Bạn chán nản, vậy thì hãy ở trong trạng thái đó. Chờ đợi và theo dõi. Bạn không thể chán nản lâu được, bởi vì không có gì là bất biến trong thế giới này. Thế giới này là một dòng chảy. Thế giới này không vì bạn mà thay đổi quy luật cơ bản của nó để bạn mãi chán nản. Ở đây, không có gì là vĩnh viễn mọi thứ chuyển động và thay đổi. Sự hiện hữu là một dòng sông nó không thể dừng lại vì bạn, chỉ vì một mình bạn, để bạn cứ chìm trong sự trầm cảm mãi mãi. Sự hiện hữu chuyển động – nó vẫn luôn chuyển động. Nếu quan sát sự chán nản của mình, bạn sẽ cảm nhận được ngay cả sự chán nản đó cũng khác đi vào giây phút tiếp theo; nó khác, nó thay đổi. Hãy chỉ quan sát nó, ở lại với nó và đừng làm gì cả. Đây là cách sự biến đổi diễn ra thông qua trạng thái vô vị.

Hãy cảm nhận cơn trầm cảm, trải nghiệm nó thật sâu sắc, sống với nó, nó là số mệnh của bạn, rồi bỗng nhiên bạn sẽ cảm thấy nó biến mất, bởi vì người có khả năng chấp nhận ngay cả cơn trầm cảm sẽ không thể bị trầm cảm. Một người, một tâm trí có khả năng chấp nhận ngay cả cơn trầm cảm không thể nào bị trầm cảm mãi! Cơn trầm cảm cần một tâm trí không-biết-chấp-nhận: “Chuyện này không tốt, chuyện kia không tốt; không được thế này, không được thế kia; việc này không thể diễn ra như thế này”. Mọi thứ đều bị từ chối, bị phủ nhận, không được thừa nhận. Khi đó, “không” là cách tiếp cận cơ bản; ngay cả hạnh phúc cũng bị chối bỏ bởi một tâm trí như vậy. Ngay cả khi hạnh phúc, một tâm trí như vậy cũng sẽ tìm thấy thứ gì đó để từ chối. Bạn sẽ cảm thấy nghi hoặc. Bạn sẽ cảm thấy có gì đó không ổn. Bạn đang vui vẻ, vì vậy, bạn cảm thấy có gì đó không đúng: “Chỉ thiền vài ngày mà tôi đã trở nên vui vẻ  ư? Không thể nào!”. 

Một tâm trí không chấp-nhận sẽ “không chấp nhận” mọi thứ. Nhưng nếu có khả năng chấp nhận sự cô đơn của mình, cơn trầm cảm, sự bối rối, nỗi buồn của bản thân, bạn đang vượt lên trên rồi. Chấp nhận chính là cách để hướng tới sự siêu việt. Bằng cách chấp nhận, bạn đã lấy đi chính nền móng của cơn trầm cảm, và khi đó, cơn trầm cảm không thể tự duy trì mãi.

Hãy thử thực hành

Bất kể tâm trạng của bạn đang như thế nào, hãy chấp nhận và đợi cho đến khi tâm trạng đó tự thay đổi. Bạn không thay đổi bất cứ điều gì, bạn có thể cảm nhận vẻ đẹp xuất hiện khi tâm trạng của bạn tự thay đổi. Bạn biết được chuyện này cũng giống như mặt trời mọc vào buổi sáng và lặn vào buổi chiều. Mặt trời mọc và lặn và sẽ tiếp tục như vậy. Bạn không cần làm gì. Nếu có thể cảm nhận tâm trạng của mình tự thay đổi, bạn có thể duy trì sự trung lập. Bạn có thể giữ vững khoảng cách, như thể tâm trí đang ở một nơi khác. Mặt trời mọc và lặn; cơn trầm cảm đến và đi, hạnh phúc đến và đi, nhưng bạn không ở trong quá trình đó. Chúng tự đến và tự đi; các trạng thái đến, chuyển động và rời đi.

Khi tâm trí rối bời, tốt hơn hết là bạn hãy chờ đợi và không làm gì cả để sự bối rối đó tự biến mất. Nó sẽ biến mất; không có gì là vĩnh cửu trong thế giới này. Bạn chỉ cần thật kiên nhẫn. Đừng vội vã.

Tôi sẽ kể bạn nghe một câu chuyện mà tôi vẫn thường kể: Hôm đó, Đức Phật đang băng qua một khu rừng. Đó là một ngày nóng bức – ngay giữa trưa – và Đức Phật khát nước, vì vậy ngài nói với đồ đệ Ananda: “Con hãy quay lại. Chúng ta vừa đi qua một con suối nhỏ. Con hãy quay lại và lấy cho ta một chút nước”.

Ananda vâng lời và quay trở lại, nhưng đó là một khe suối rất nhỏ và một số xe bò đã băng qua. Dòng nước đã bị khuấy đục và bẩn. Bùn đất vốn đã lắng đọng bên dưới đều nổi lên, và nước suối bây giờ không thể uống được. Vì vậy, Ananda nghĩ: “Mình sẽ phải quay về tay không”. Anh ta quay về và nói với Đức Phật: “Dòng nước đã vấn đục hoàn toàn và không thể nào uống được. Xin hãy cho phép con đi lên phía trước. Con biết có một dòng sông chỉ cách chỗ này vài cây số, con sẽ đi lấy nước ở đó”.

Nghe vậy, Đức Phật đáp: “Không! Con hãy quay lại dòng suối đó”. Vì Đức Phật đã nói vậy nên Ananda đành phải quay lại lần nữa, nhưng anh ta miễn cưỡng bước đi. Anh ta biết nước ở đó không thích hợp để mang về, thời gian đang bị lãng phí và anh ta cũng đang cảm thấy khát. Nhưng vì Đức Phật đã bảo vậy nên anh ta phải đi. Anh ta quay lại dòng suối đó và lại trở về tay không. Lần này, anh ta nói: “Sao thầy cứ nhất định bắt con quay lại khe suối đó? Nước ở đó không thể uống được”.

Đức Phật lại nói: “Con hãy đến đó một lần nữa”. Và bởi vì Đức Phật yêu cầu nên Ananda phải nghe theo.

Lần thứ ba Ananda đến bên suối và lúc này, nước suối trong như chưa từng bị vấy bẩn. Bùn đất đã lắng xuống, lá khô đã trôi đi và nước lại trong vắt. Bấy giờ, Ananda bật cười. Anh ta múc nước đầy bình và nhảy chân sáo quay trở về. Anh ta quỳ xuống dưới chân Đức Phật và nói: “Cách dạy của thầy thật kỳ diệu. Thầy đã dạy con một bài học thầm thúy, đó là không có gì là vĩnh cửu và con chỉ cần kiên nhẫn”.

Đó chính là lời dạy cơ bản của Đức Phật; không có gì là vĩnh cửu, mọi thứ đều là phù du, thế nên tại sao phải lo lắng? Hãy quay lại chính dòng suối đó. Đến lúc này, mọi thứ đã thay đổi. Không có gì là bất biến. Hãy kiên nhẫn, hãy quay trở lại, hết lần này đến lần khác. Chỉ một lúc thôi, những chiếc lá sẽ trôi xa, bùn đất sẽ lắng xuống và nước sẽ lại trong vắt.

Trước khi quay lại dòng suối đó lần thứ hai, Ananda đã hỏi Đức Phật: “Thầy cương quyết bảo con quay lại đó, vậy con có thể làm gì để nước suối ở đó trong lại không?”.

Đức Phật nói: “Đừng làm gì cả; nếu không, con sẽ khiến dòng nước càng vẫn đục. Con cũng đừng bước vào dòng suối, hãy cứ đứng đợi trên bờ. Nếu bước xuống suối, con sẽ gây ra hỗn loạn. Dòng suối tự tuôn chảy, vì vậy, hãy để nó tuôn chảy”.

Không có gì là vĩnh cửu; cuộc sống là một dòng chảy. Triết gia Heraclitus đã nói không ai tắm hai lần trong một dòng sông. Không ai có thể tắm hai lần trong một dòng sông bởi vì dòng sông không ngừng tuôn chảy; mọi thứ đều thay đổi. Và không chỉ dòng sông tuôn chảy, bạn cũng tuôn chảy. Bạn cũng khác đi; bạn cũng là một dòng sông đang tuôn chảy.

Hãy nhìn ra sự vô thường này của vạn vật. Đừng vội và đừng cố gắng làm bất kỳ việc gì. Hãy cứ chờ đợi! Chờ đợi trong trạng thái vô vị. Và nếu bạn có thể đợi, sự biến đổi sẽ xuất hiện. Chính sự chờ đợi này là một sự biến đổi.

Tác giả: Osho

(Bài viết trích lược từ cuốn “Cảm xúc” của tác giả Osho. Bạn đọc quan tâm có thể tìm đọc bản gốc)